Hugleiðing kennara

Eftirfarandi erindi var flutt á morgunverðarfundi Náum áttum hópsins http://naumattum.is, 26. nóvmeber 2009. Yfirskrift fundarins var Stuðningur barns í nærsamfélagi

 

Ég hef veið þeirrar gæfu aðnjótandi að fá að starfa í grunnskóla um árabil, með frábæru starfsfólki og yndislegum nemendum og alltaf í sama skólanum. Ég var 25 ára gömul þegar ég hófst handa, full af eldmóði, ætlaði að gera stóra hluti með nemendum mínum sem voru þá 10 ára gamlir. Ég komst fljótlega að því að nemendur voru ekki allir eins og með mismunandi þarfir og áttu mis auðvelt með að tileinka sér það sem vaf verið að vinna með. Sumir áttu t.d. mjög erfitt með lestur og stærðfræði. Ég lagði mig alla fram, því aðalnámskrá grunnkóla hvað á um að nemendur ættu á ná ákveðnum markmiðum og það skyldu takast.  Fullorðinn karlmaður með langa kennslureynslu kom af og til inn í bekkinn hjá mér  og aðstoðaði á sem þurftu mest á því að halda. Ég ræddi þessi mál mikið við hann og vildi ekki sætta mig við að árangur væri ekki sem skyldi hjá ákveðnum nemendum. Þá sagði hann með föðurlegum róm við mig: ,, Margrét mín, við gerum ekki alla að snillingum”  Þetta var fyrsta áfallið sem ég fékk sem kennari. Þetta var fyrir tíma dislexíu, ADHD, mótþróaþrjóskuöskunar og annarra frávika sem nú eru til í skólakerfinu og þarf að vinna með og taka tillit til. Kennari átti að kenna. Enginn fór í greiningu að því er ég best man. Á þessum tíma var heldur ekki sjálfsmat, innra mat, heilsuáætlanir, umhverfisstefna svo fátt eitt sé talið.Nú hefur mikið vatn runnið til sjávar á ekki svo mörgum árum. Ég hef kennt öllum aldri nemenda, frá 6 ára til 16 ára, lengst af kennt unglingum. Síðasta ár mitt í kennslu fóru 9 nemendur úr bekk mínum í greiningu. Það útheimti mikla vinnu og fundasetu. En nemendur fengu úrlausn mála að einhverju leyti. Sem betur fer hefur margt breyst í skólakerfinu og nú er viðurkennt að ALLIR nemendur geti orðið snillingar, bara hver á sinn hátt og einstaklingsbundið nám er í hávegum haft. Böggull fylgir hins vegar akammrifi, því að skólakefið sem slíkt, fjármagn og skipulag miðast ekki við þessar áherslur. Starsfólki hefur að vísu fjölgað og nýjar stéttir komið inn í skólann s.s stuðningsfulltrúar, þroskaþjálfar og námsráðgjafar, enda  hefur skóli fyrir alla, eða skóli án aðgreininga, kallað á það og sérskólum hefur fækkað.  Í hverjum skóla er þó einungis einn námsráðgjafi, sálfræðingur um einn dag í viku og hjúkrunarfræðingur í  hluta stöðu. Nemendur þurfa að velja daga til að meiða sig. Sérkennsla er af skornum skammti. Meginábyrgð á velferð nemandans hvílir því á kennaranum, sem á að vera góður fagmaður í þeim námsgreinum sem hann kennir, þekkja alla mögulega námsstíla og þarfir hvers og eins, vera félagsráðgjafi, stuðningsaðili, sérfæðingur í alls kyns áætlunum og skráningakerfum svo fátt eitt sé talið. Jafnframt skal hann vera tilbúinn til að tileinka sér allt nýtt sem ber að og skólinn skal sinna sem flestu. Draumaskólinn minn er þar sem áhersla er á teymisvinnu: í hverjum skóla sé auk námsráðgjafa og hjúkrunarfræðings í heilli stöðu,  félagsráðgjafi, sálfræðingur, iðjuþjálfi og þroskaþjálfar þar sem þeirra er þörf. Sérkennskikvóti miðist við þörf í hverjum skóla.  Heimanám sé lagt niður því skóladegi skal ljúka þegar nemandi fer úr skólanum og foreldrar eru mis vel í stakk búnir til að aðstoða nemendur börn sín í námi.Það þarf aukinn stuðning við heimili, því enginn skóli getur verið betri en góður stuðningur foreldra. Ég er sannfærð um að þetta er besta forvörnin og mun skila sér í betra samfélgi og minni kostnaði á öðrum sviðum þegar frá horfir. Mér hefur þótt svo undurvænt um nemendur mína og hefur þótt svo sárt,  þegar ekki hafa verið næg úrræði sem hafa getað hjálpað þeim við úrlausn mála, hvort sem þeir tengjast að læra stærðfræði  eða andlega vanlíðan. Ég hef allt of oft horft á eftir nemendum ljúka grunnskóla með brotna sjálfsmynd vegna úrræðaleysis í kerfinu. Oftar en ekki hafa þessir krakkar svo flosnað fljótlega upp úr skóla ef þeir hafa hafið nám í framhaldsskóla.Hér er ábyrgð stjórnvalda, menntamálayfirvalda og sveitarfélaga mikil. Mér svíður það sárt. Munu þessir einstaklingar stíga fram eftir nokkur ár eða áratugi og spyrja: Af hverju fengum við ekki þær aðstæður og þá aðstoð sem okkur bar samkvæmt grunnskólalögum? Af hverju vorum við ekki spurð hvað hentaði okkur best og hvað við vildum? Af hverju vorum við ekki spurð hvernig okkur leið?